Co to jest nowotwór trzustki?
Nowotwór trzustki rozwija się w wyniku niekontrolowanego przez organizm wzrostu komórek w obrębie tego narządu. Stanowi ok 2% wszystkich nowotworów złośliwych. Choroba rozwija się podstępnie, nie dając przez długi czas żadnych objawów, a jej leczenie jest bardzo trudne i rzadko kończy się pełnym sukcesem. Ponad 90% zachorowań występuje po 50. roku życia (ryzyko rośnie wraz z wiekiem).
Wyróżnia się dwie główne grupy nowotworów trzustki:
- ok. 95% nowotworów to raki gruczołowe (inaczej gruczolakoraki) wywodzące się z części zewnątrzwydzielniczej (tzn. odpowiedzialnej za produkcję soku trzustkowego uwalnianego do światła jelita cienkiego),
- rzadszymi są guzy powstające w części wewnątrzwydzielniczej (tzw. dokrewnej) – rozwijają się z komórek produkujących hormony (przede wszystkim insulinę i glukagon).
Jakie są objawy nowotworu trzustki?
Nowotwory złośliwe trzustki w początkowym etapie wzrostu przez długi czas nie dają żadnych objawów. Na początku choroby chorzy uskarżają się na ogólne osłabienie, dyskomfort w górnej części brzucha, utratę apetytu, i wzdęcie brzucha, wymioty.
Do późnych objawów należą:
- zmniejszenie masy ciała, postępujące (często bardzo szybko)
- żółtaczka i świąd skóry,
- bóle brzucha lub pleców (charakterystyczne może być promieniowanie bólu od okolicy pępka obustronnie ku tyłowi do kręgosłupa),
U części chorych obserwuje się także:
- duże wahania stężenia glukozy we krwi,
- ciężką chorobę wrzodową żołądka,
- ciężkie biegunki
Ponieważ rak trzustki często rozwija się nie ujawniając się przez długi czas, wymienione powyżej objawy mogą w ogóle nie występować, a dolegliwości pojawiają się dopiero w bardzo zaawansowanym stadium choroby.
Jaka jest diagnostyka nowotworu trzustki?
W diagnostyce raka trzustki wykorzystuje się badania obrazowe, m.in:
- USG jamy brzusznej – jako podstawowe badanie wykorzystywane we wstępnej ocenie trzustki,
- tomografia komputerowa jamy brzusznej – badanie dokładniejsze niż USG, pozwala na określenie wielkości, dokładnego położenia, a także charakteru zmian w trzustce (tj. litej lub torbielowatej budowy) oraz stopnia zaawansowania choroby (np. obecności przerzutów w wątrobie lub w otaczających trzustkę węzłach chłonnych),
- endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) – przez usta chorego wprowadza się do dwunastnicy giętki endoskop, a następnie pod jego kontrolą podaje się do dróg żółciowych i przewodu trzustkowego środek kontrastowy i wykonuje serię zdjęć rentgenowskich; na uzyskanym obrazie można stwierdzić, na jakim poziomie znajdują się zmiany w przewodzie trzustkowym,
- rezonans magnetyczny (MRI) – umożliwia bardzo dokładne zobrazowanie narządów miąższowych jamy brzusznej (w tym trzustki)
Rozpoznanie histopatologiczne stawiane jest na podstawie badania preparatu pooperacyjnego lub bioptatu (pobrane komórki lub fragment tkanki) z wykonanej biopsji.
Jakie jest leczenie nowotworu trzustki?
Nowotwory złośliwe trzustki bardzo trudno poddają się dostępnym metodom leczenia. Szanse na wyleczenie zwiększają się u osób, u których chorobę rozpoznano bardzo wcześnie. Jedynym sposobem leczenia dającym szanse na pełne wyleczenie jest całkowite wycięcie nowotworu.
Ponieważ wyniki leczenia chirurgicznego nowotworów złośliwych trzustki są niezadowalające, podejmuje się próby zwiększenia skuteczności leczenia poprzez uzupełniające stosowanie radioterapię (śródoperacyjnie i pooperacyjnie) i chemioterapii (z użyciem różnych leków i w różnych sekwencjach).
W przypadkach, kiedy przeprowadzenie operacji doszczętnej (czyli wycięcia całego nowotworu) nie jest możliwe, konieczne może być przeprowadzenie zabiegu paliatywnego, czyli takiego, który nie usuwając choroby, może zlikwidować część jej objawów w celu poprawy stanu chorego oraz jakości jego życia. Wykonuje się również odbarczenie dróg żółciowych, protezując drogi żółciowe poprzez założenie techniką endoskopową do ich światła stentów. Technika ta pozwala na uzyskanie prawidłowego odpływu żółci u chorego z żółtaczką mechaniczną (czyli spowodowaną zamknięciem drogi odpływu żółci).
Informacje dodatkowe
Do głównych czynników ryzyka zachorowania na raka trzustki należą:
- palenie tytoniu (bardzo silny czynnik zwiększający ryzyko),
- przewlekłe zapalenie trzustki,
- czynniki genetyczne (m.in. mutacja genu BRCA1 [tego samego, który bardzo znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na raka piersi i jajnika],
- mutacja genu APC - związanego z rodzinną polipowatością jelita grubego,
- mutacje genów współodpowiedzialnych za występowanie zespołu dziedzicznego raka jelita grubego niezwiązanego z polipowatością [zespół HNPCC])
- ważnymi czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na raka trzustki są również otyłość i cukrzyca.
Źródła
http://onkologia.mp.pl/chorobynowotworowe/88950,nowotwory-zlosliwe-trzustki (z dnia 28.04.2016)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rak_trzustki (z dnia 28.04.2016)
http://www.medonet.pl/magazyny/ochron-sie-przed-rakiem-/rak-trzustki-jakie-sa-objawy-nowotworu-trzustki,artykul,1701034.html (z dnia 28.04.2016)